Een huis kopen samen met een vriend, een broer, een zus of een andere niet-partner kan voordelig zijn. Met twee spring je verder dan alleen. Maar er schuilen addertjes onder het gras. Wij halen ze er voor jou uit. 

1. Maak duidelijke afspraken

De belangrijkste tip als je aan een vastgoedavontuur wil beginnen met je broer of zus:  maak duidelijke afspraken en zet ze op papier. “Met je broer of zus aankopen zou ik niet meteen afraden, zolang er goede afspraken worden gemaakt”, legt notaris Goedele Vandekerckhove, woordvoerder van Notaris.be, uit. “Juridisch is er geen onderscheid tussen het kopen met een partner en het kopen met een niet-partner zoals een broer, zus of goede vriend. Maar de insteek is vaak anders. Als je met je partner koopt, ga je uit van het idee dat je levenslang samenblijft. Koop je samen met je broer of zus dan heeft dat vaak een tijdelijk karakter.” Om discussies en conflicten te vermijden zet je beter één en ander op papier zoals het gebruik van het pand, de eventuele mogelijkheid tot verhuur, de financiële regelingen… En wat met het onderhoud van de woning? Praktische zaken kan je regelen in een samenlevingsovereenkomst. Dan heb je tenminste iets bij de hand mochten er toch discussies zijn. 

2. Absolute woonzekerheid heb je niet

Als je samen een huis koopt met iemand, dan zijn jullie ‘onverdeelde’ eigenaars. De verhouding kiezen jullie zelf. Strikt gezien kan je broer of zus slechts voor 10 procent mede-eigenaar zijn, terwijl jij voor 90 procent eigenaar bent. Maar wat als er een van jullie een einde wil stellen aan de samenwoning? 

Iedereen mag, zonder enige motivering, ‘uit onverdeeldheid’ treden. “De wetgever gaat ervan uit dat het een basisrecht is om er op elk moment uit te kunnen stappen. Omdat het eigenlijk geen gewenste situatie is om samen met iemand anders eigenaar te zijn. Dat vergt veel toegevingen langs beide kanten. Werkt het niet meer, dan moet dat ook kunnen stoppen.” 

Misschien zal je jouw deel willen verkopen omdat je bijvoorbeeld wil investeren met je nieuwe partner. Een tweede lening ligt in de meeste gevallen immers moeilijk bij banken. Misschien kan je broer of zus jouw deel overkopen?  Als dat financieel niet haalbaar is, zal de verkoop van de woning toch nodig zijn. Een aandachtspunt.  

3. Kies voor een 50/50 verhouding als dat lukt

Kopen in gelijke delen heeft voordelen, zowel voor partners als voor niet-partners. In gelijke mate eigenaar zijn, zorgt ten eerste voor een vereenvoudiging als het op investeringen aankomt. Is er sprake van belangrijke renovaties, dan valt een 50-50 verhouding zeker aan te raden. Hanteer je een ongelijke verhouding, dan zou dit eigenlijk willen zeggen dat de partner met de meeste eigendomsrechten meer moet investeren in de woning dan de andere. Alle kosten én opbrengsten volgen deze verhouding immers. Wie dus niet constant wil rekenen, doet er goed aan om met een gelijke verhouding te werken. 

4. Denk aan wat er gebeurt als jij er niet meer bent. 

Wat als een van jullie in auto-ongeval verongelukt? Of ziek wordt? Geen aangename scenario’s, maar net zoals bij partners moet de denkoefening gebeuren. Waar wil je je deel van de woning zien terechtkomen? Wie in gelijke delen koopt, kan gebruik maken van een optioneel aanwasbeding. Ook een testament, of een combinatie van beide kan een oplossing bieden om elkaar te beschermen bij een overlijden. Regel je niets, dan komt jouw deel terecht bij je erfgenamen. Je kinderen, maar bij gebreke daaraan, je ouders met je andere broers of zussen… Ben je hiermee akkoord? Bespreek jullie wensen met de notaris.

5. Denk aan het fiscaal plaatje 

Ben je met je broer of zus op zoek naar een opbrengsteigendom? Weet dat je niet kan rekenen op het lager tarief van 3 procent voor de aankoop van een gezinswoning. “Als jullie niet van plan zijn om in de woning te wonen, geldt het gewone fiscale tarief van 12 procent. Toch wel een serieus verschil waarmee je best ook rekening houdt bij het bepalen van jullie budget”, waarschuwt notaris Goedele Vandekerckhove.  

Wil een van jullie zijn deel verkopen, dan zal een belasting verschuldigd zijn, de ‘miserietaks’. Dat is een belasting die ex-samenwoners bij een verdeling betalen op de huidige, totale waarde van de  woning. Voor feitelijk samenwonende partners bedraagt deze belasting 2,5 procent in de plaats van 1 procent (gehuwden en wettelijk samenwonende partners). 

Dan maar wettelijk samenwonen met je broer of zus? “Dat kan juridisch perfect. Maar als jullie effectief in de woning woonden, dan erft je broer of zus wel het vruchtgebruik van de woning na je overlijden”. Hij of zij mag dan van de woning blijven genieten na je overlijden. Je kan dat wel recht wel ontnemen via testament. Dat is een serieus verschil met getrouwde koppels.”

Meer weten? Spreek erover met je notaris of neem alvast een kijkje op Notaris.be.