Dat het notarisberoep meer rock-‘n-roll is dan doorgaans gedacht, had het uitgangspunt kunnen zijn van de documentaire serie “De Notaris”. Vooral omdat het idee rijpte op de weide van Rock Werchter in juni 2019. Daar liepen Phara de Aguirre, Sonia Gasparini en Eva Pintelon – de drie drijvende krachten achter de reeks – elkaar voor het eerst tegen het lijf.

“Hoe is het met uw notaris?”, vraagt Sonia aan haar vriendin Eva.

Eva: “Je moet weten dat mijn ex-partner een notaris is.”

Waarop Phara, die Eva niet kende: “Maar jij ziet er helemaal niet uit als een notarisvrouw. Is dat niet een heel speciaal leven?” 

Eva: “Die gaan ’s morgens ook gewoon maar naar kantoor hoor.”

Een kleine drie jaar na de enthousiaste kennismaking – en de vele research die erop volgde – is er nu het uit het leven gegrepen tv-programma De Notaris. Een unicum.

Phara: “Alle andere beroepen – dokters, politieagenten, rechters – zijn al de revue gepasseerd, maar het dagelijkse doen en laten van notarissen zag je tot nu toe nog niet op tv.”

Eva: “En nochtans gaat iedereen ooit wel eens naar de notaris: voor het kopen van een woning, na een overlijden… Het is opvallend hoeveel zaken waarvoor je naar een notaris stapt, een heel diepmenselijke dimensie hebben. Dat is wat ons alle drie opviel: hoe mooi en empathisch het beroep is.”

Wat heeft jullie verwonderd?

Phara: “Het beeld van de stijve notaris had ik al niet meer, maar ik was toch verrast door de grote variatie van zaken en akten.”

Sonia: “De verhalen die ze vertelden waren echt wel straf – we hingen aan hun lippen. Geen seconde heb ik me verveeld. We hoorden zowel mooie als intrieste verhalen. Ik heb ook veel bijgeleerd: het programma heeft me bijvoorbeeld aangezet om de zorgvolmacht voor mezelf in orde te brengen.”

Phara: “Ik heb ook een gesprek gevolgd van een cliënt met een notaris over een huwelijkscontract. Toen de vraag gesteld werd ‘wat als er in de toekomst een van de partners minder gaat werken voor kinderen?’, dacht ik: oei, daar hebben mijn man en ik het nooit over gehad in mijn huwelijkscontract. Dat soort gesprekken kan je ook bij de notaris voeren, je kan echt alles vastleggen. Het is gewoon heel verstandig om daarover na te denken als je een huwelijkscontract afsluit. Je weet nooit wat de toekomst brengt.”

Is die veelzijdigheid van de notaris te weinig bekend?

Phara: “Zeker wel. Met twee vooroordelen word je keer op keer geconfronteerd: notarissen hebben het imago dat ze te traag zijn én dat ze te duur en overbodig zijn. Dat kon ik toch opmaken uit de reactie van mijn omgeving wanneer ik zei dat ik een reeks over de notaris aan het maken was.”

“Net zoals je een huisarts kiest met wie het klikt, kun je een notaris kiezen in wie je vertrouwen hebt” – Phara de Aguirre

“Wat veel mensen niet weten is dat je vrij je eigen notaris kan kiezen. Die ‘hangt niet vast’ aan je grond, zoals velen denken. Net zoals je een huisarts kiest met wie het klikt, kun je een notaris kiezen in wie je vertrouwen hebt. Door het maken van De Notaris raad ik dat iedereen aan: zoek die notaris met wie je een intiem gesprek kunt hebben, want voor sommige zaken moet je jezelf echt blootgeven.”

Eva: “De notaris weet misschien niet alles, maar toch heel veel over jou. Je moet eens een akte bekijken: er staat een hele geschiedenis in”

Sonia: “Het gaat ook vaak over geld. De meeste mensen praten daar niet makkelijk over.”

Als mensen moeilijk praten, levert dat zelden goede televisie op. Hoe gingen jullie tewerk om dat te counteren?

Phara: “Het begint met de keuze van de notarissen. Die moeten goed kunnen vertellen en vlot kunnen omgaan met hun cliënten.”

Sonia: “We hebben ook een evenwichtige mix gemaakt naar leeftijd, gender en provincie, maar er ook voor gezorgd dat er stads- en plattelandsnotarissen in de eindselectie zaten, want die krijgen vaak heel verschillende zaken voor de kiezen.”

“Om een goede notaris te zijn, moet je mensen graag zien” – Eva Pintelon

Phara: “Uiteindelijk kwamen we uit bij elf notarissen: vier ere-notarissen – die ook over de geschiedenis en de evolutie van het beroep vertellen – en zeven actieve notarissen.”

Eva: “Hun aanpak is telkens heel verschillend, maar één ding hebben ze gemeen: het zijn harde werkers. Dat zullen ze misschien niet snel over zichzelf beweren, maar ze zeggen wel letterlijk dat je mensen graag moet zien, als je een goede notaris wil zijn.”

Wat zijn opvallende momenten uit de reeks?

Eva: “Een oudere vrouw die  haar dochter net verloren heeft na euthanasie vertelt daar zo mooi en zo sereen over…. Het is heel emotioneel, maar ze vindt toch de kracht om haar verdriet te delen – niet alleen met de notaris, maar dus ook met ons. Daarvoor moet je elkaar natuurlijk vertrouwen.”

Phara: “Je maakt vooraf natuurlijk goede afspraken. Als er een schenking gebeurt en diegene die krijgt, wil niet dat je bekendmaakt hoeveel grond hij of zij krijgt, dan respecteer je dat, hé.”

Sonia: “We hebben het geluk gehad om nog een fysieke openbare verkoop te kunnen bijwonen. Die traditie is bijna verdwenen, want veel openbare verkopen gebeuren nu digitaal. Vlaamser kon het bijna niet, want tijdens de verkoop in een café in Bekkevoort, viel daar zowaar een wielerploeg binnen. Perfect voor de couleure locale.”

Phara: “Het straffe is: tijdens onze research waren we ook naar een openbare verkoop gaan kijken, in een ander café. En ook toen kwam daar tijdens de pauze een groep wielrenners binnen, met klakkende schoenen en grote dorst naar een fris pintje. Dat was zo’n schoon beeld… maar toen waren we niet aan het draaien. Het was dan ook wonderlijk dat hetzelfde tafereel zich afspeelde tijdens onze draaidag.”

Nieuw samengestelde gezinnen

Phara: “Wat mij ook opviel, waren de gesprekken met nieuw samengestelde gezinnen. Er was één gezin waarvan de man vier dochters had en de vrouw één dochter. Trouwen zou betekenen dat alles in de pot gaat en dat de dochter van de vrouw de helft erft en de andere helft naar de vier andere dochters gaat. Dat wilden ze niet. Dus helpt die notaris met calculaties en cijfers en denkt mee na over hoe je daar evenwicht in kan brengen.”

Eva: “Dat is ook allemaal niet beslist na één gesprek. Alle betrokkenen laten dat even bezinken en uiteindelijk – dat zie je ook in die aflevering – neemt het verhaal een heel andere wending. Het is een echt moeilijk thema, nieuw samengestelde gezinnen. Je voelt dat goede afspraken maken een proces is.”

Valt het ook voor dat de notaris geen oplossing vindt?

Eva: “Ze denken na en ze zijn eerlijk. Het gebeurt dat de notaris zegt: ‘Nu, op dit moment, weet ik het ook niet. Laat mij er eens over nadenken.’ Dat is niet meer dan logisch. Tijdens de opnames wisten de notarissen natuurlijk wel welke cliënten er gingen opdagen, maar niet welke vragen er op tafel zouden komen. Wat je ziet is authentiek.”

Naarmate de notariskantoren groter worden, ontpopt de notaris hoe langer hoe meer tot een manager. Voel je dat spanningsveld?

Phara: “Het klopt dat er steeds meer associaties zijn en kantoren gemiddeld groter zijn dan vroeger. Een notaris vertelde dat zijn vader vier medewerkers had, maar hij heeft er dertien, waaronder zeven juristen. Zijn vader had geen enkele jurist. Dat wil ook zeggen dat je verantwoordelijk bent voor dertien gezinnen natuurlijk.”

“Er zijn ook persoonlijke verhalen van notarissen die vertellen over extreme stress en burn-out” – Sonia Gasparini

Eva: “Zonder medewerkers red je het niet meer, zeggen de notarissen. Vroeger kon je alleen notaris zijn, samen met je klerk. Maar de wetten zijn danig complex, dat je lang niet alles zelf kan weten. Daarom hebben ze medewerkers nodig die zich specialiseren. En voor wie ze veel respect hebben. Meer dan eens hoorden we: ‘We willen onze medewerkers ook in beeld, het gaat niet alleen over ons.’”

Sonia: “Er zijn ook wat persoonlijke verhalen van notarissen die vertellen over bijvoorbeeld extreme stress en burn-out. Maar daar waren ze niet allemaal tot toe bereid.”

Wordt De Notaris een eye-opener voor de kijkers?

Phara: “Ik denk het wel. Zelf was ik al bij de notaris geweest voor mijn huwelijksakte en de aankoop van een grond, maar ik had nog heel weinig gezien van wat andere mensen bij de notaris doen.”

Eva: “We zijn ook blij dat de reeks op Eén wordt uitgezonden voor een breed publiek, want bijna iedereen komt wel eens bij de notaris terecht. Dus alles om het zo herkenbaar mogelijk te maken en drempels te verlagen.”

Phara: “We analyseren niet, maar tonen wat er echt gebeurt.”

“De notaris”: vanaf donderdag 10 maart om 21u35 op één. Kan je niet live kijken? Dan kan je terecht op VRT NU.

Tekst: Dirk Remmerie – Foto’s: Jan Crab