Kinderen die eindeloos blijven, plakken. Wanneer een volwassen kind het huis maar niet uit raakt, stellen de ouders zich vragen. Maar wat tot voor een paar jaar nog een kwestie van vrije keuze was, blijkt nu steeds vaker een situatie waar jongeren zich moeten bij neerleggen door financiële moeilijkheden. Spanningen of solidariteit? We zoomen in op dit generatiefenomeen.

In het Frans wordt een volwassene die het erg naar zijn zin heeft bij mama en papa wel eens smalend een ‘Tanguy’ genoemd, naar de beroemde gelijknamige film van Etienne Chatiliez. In het Nederlands spreken we dan weer over het gemak van Hotel Mama. Maar in de realiteit blijken die karikaturen toch wat kort door de bocht…

Elena, 29 jaar: “Ik ben financieel onafhankelijk maar ik durf de sprong niet te wagen.”
“Ik kom uit een Portugese familie waar de banden nog steeds heel sterk zijn. Mijn jongere zus heeft haar vleugels heel snel uitgeslagen. Ze wilde snel van huis weg, zelfs nog voor ze haar studies had afgerond. Ik ben daar anders in, ik ben bang van alles. Ik voel me goed thuis, in een veilige cocon met mijn ouders die steeds voor me zorgen. Ik heb moeite met relaties opbouwen, en ook al heb ik een paar hechte vrienden, toch vind ik het moeilijk om plannen te maken voor de toekomst. Nochtans ben ik na een ietwat uitgelopen studieperiode al drie jaar aan het werk. Ik ben financieel onafhankelijk maar durf de sprong niet te wagen. Alleen zijn in mijn eigen flat? Wat voor zin heeft dat? Ik heb hier mijn eigen kamer en voel me vrij om te leven zoals ik dat zelf wil. Ik sta ook een deel van mijn loon af aan mijn ouders, wat me maar logisch lijkt. Hoewel ik voel dat mijn situatie hen verdriet doet, leggen mijn ouders toch geen enkele druk op mij. Ze weten hoe kwetsbaar ik ben. Sinds kort denk ik toch beetje bij beetje aan verhuizen. Ik moet er eens werk van maken en ik weet dat ze er zullen zijn om mij te steunen.”

Sabine, 53 jaar: “Als mijn zoon niet verder studeert, moet hij werk zoeken en op eigen benen leren staan.”
“Mijn man en ik hebben nog twee kinderen in huis. Onze dochter van 18 en onze zoon van 25. Hij slaagt er maar niet in zich te settelen. Hij begint aan een studie, dan weer aan een andere… Hij maakt niets af. Nochtans is hij heel slim, maar hij is alles heel snel beu. Hij zit vaak thuis en dat zorgde het voorbije jaar voor spanningen. We hebben een goede verstandhouding, maar we hebben al een duidelijke discussie gevoerd met hem. We kunnen die in onze ogen puberale houding van hem niet langer accepteren. Als hij niet verder studeert, moet hij werk zoeken en op eigen benen leren staan. We doen dat niet om hem te pesten maar om hem te leren beseffen dat je in het leven niet eeuwig van richting kunt blijven veranderen.

Sinds de huidige gezondheidscrisis lijkt hij rustiger geworden. Alsof hij heeft nagedacht en rijper is geworden. We weten niet wat morgen voor ons in petto heeft. Het blijft onze bedoeling om hem te helpen waar nodig maar financieel is het niet makkelijk en in ons kleine huis wordt het lastig om op elkaars lip te zitten. Ook met zijn zus. Als ik dan bedenk dat ik op mijn 21ste thuis ben vertrokken om te gaan samenwonen met zijn papa…”

“Zowel ouders als jongeren ervaren schaamte”
Jacques Marquet, professor Sociologie aan de universiteit van Louvain-la-Neuve, analyseert het fenomeen: “We denken vaak aan jongeren die over de middelen beschikken om zelfstandig te leven maar liever bij hun ouders blijven. Maar tegenwoordig is er vooral ook een groep jongeren die niet onafhankelijk kan leven.” De tijden en de context zijn anders. “De huidige generatie jongeren is vaak opgegroeid in een familiekader waar ze hun vriendenkring en liefdesleven vrijelijk konden ontwikkelen. Dat staat in schril contrast met de vorige generaties, die hun liefdesleven veel meer geheim moesten houden. De voordelen die verbonden zijn aan die transformatie van de ouder-kindrelatie, en bijgevolg ook van die tussen ouder en jongvolwassene, hebben een aantal onder hen gesterkt in hun idee om thuis te blijven wonen.”
Afhankelijk van het milieu en de cultuur bestaan er uiteraard wel verschillen. “We moeten onderscheid maken tussen die jongeren die wel over de middelen beschikken maar hun vleugels niet uitslaan en zij die niet over de middelen beschikken en de situatie ondergaan.”

Parasieten
Zowel de jongeren als hun ouders verliezen aan zelfvertrouwen en hebben een zeker schuldgevoel. “De schaamte omdat ze niet in staat zijn om voor zichzelf te zorgen en de moeite die het kost om bevredigende liefdesrelaties op te bouwen, kunnen leiden tot spanningen met de ouders. De wens om onafhankelijkheid is er aan beide zijden.”In Japan worden deze jongeren die nog thuis wonen, afgedaan als parasieten. Dat is een trieste vaststelling, gezien de huidige omstandigheden. “Het is verontrustend te zien dat een groeiend aantal jongeren van ouder dan 25 er niet in slaagt om vol in het leven te stappen. Al moeten we uiteraard wel rekening houden met de duurtijd van bepaalde studies en de levenskost die maar blijft stijgen.” We moeten dus het juiste evenwicht vinden tussen dialoog, tederheid en het inpeperen van verantwoordelijkheidsbesef.

In het ouderlijk huis blijven wonen… fair ten opzichte van broers en zussen ?

Een hypothecaire lening of huur betalen kost veel geld. Wanneer één van de kinderen jaren aan een stuk gratis mag inwonen bij mama en papa zou dat wel eens gewrevel kunnen geven bij de andere kinderen. Want inwonen bij je ouders kan een manier zijn om geld uit te sparen. Ouders daarentegen, willen op deze manier hun kind helpen. Vaak staan ouders er niet bij stil dat er later conflicten kunnen ontstaan.

Een manier om te dit verhelpen is een bezoekje brengen aan de notaris. Met een zogenaamde erfovereenkomst kunnen de ouders met al hun kinderen afspraken maken rond schenkingen én genoten voordelen (bv. het jarenlang gratis mogen inwonen bij ouders). Schenkingen worden verrekend met erfenissen, genoten voordelen niet. Daar niet bij stilstaan zou dus aanleiding kunnen geven tot conflicten op het moment dat de kinderen erven.

Met een erfovereenkomst kunnen kinderen, samen met hun ouders, hun situatie vergelijken. In alle transparantie. Voelen bepaalde kinderen zich benadeeld, dan kan er een oplossing gezocht worden. Zo kunnen ouders bijvoorbeeld wat extra schenken. De bedoeling is om tot een duurzame en evenwichtige regeling te komen. Zo ontstaan er geen discussies en conflicten op het moment dat kinderen erven.

Meer weten? Neem een kijkje op www.notaris.be en ontdek onze brochure over de erfovereenkomst.

Tekst: Gilda Benjamin