Erfenissen: ze kunnen een familie dichter bij elkaar brengen, maar ook een bron van conflict zijn. Notarissen maken het vaak genoeg mee. Sinds september 2018 hebben ouders en kinderen de mogelijkheid om een zogenaamde erfovereenkomst te sluiten. Net met de bedoeling toekomstige ruzies te vermijden. We geven je 6 redenen om zo’n overeenkomst te overwegen.

1. Latere discussies worden vermeden
Het ene kind mocht studeren in het buitenland. Een ander kind hoefde jarenlang geen crèche te betalen omdat de ouders voor het kindje zorgden. Nog een ander kind kreeg hulp van de ouders bij de verbouwing van zijn woning…
Deze voordelen kunnen tot discussies leiden wanneer de ouders overleden zijn.
Een familiepact of een ‘globale erfovereenkomst’ voorkomt deze problemen.
Bij een familiepact worden alle schenkingen en verkregen voordelen met elkaar vergeleken. Geen geheimen, geen gissingen, geen veronderstellingen. De ouders gaan met al hun erfgenamen rond de tafel zitten en zoeken, in alle transparantie, naar een evenwicht tussen hen. Bij een familiepact bekijken de ouders wie wat heeft gekregen én wie nog iets moet krijgen. Ofwel via de erfovereenkomst, ofwel op een later tijdstip.

2. Gemoedsrust voor de schenkende ouder(s)
Niet iedereen vertrekt met dezelfde kansen in het leven. Soms is de verstandhouding tussen de kinderen zoek. En soms zijn er ook stiefkinderen.
Ouders willen het liefst goed doen voor iedereen. Ook hier kan een erfovereenkomst een oplossing bieden.
Met een zogenaamde ‘punctuele erfovereenkomst’ kan een broer of zus formeel aanvaarden dat zijn ‘erfrechtelijke reserve’ aangetast wordt. Zo worden discussies vermeden als een ouder een belangrijk deel van zijn vermogen wil schenken aan bijvoorbeeld een zorgbehoevend kind.
De punctuele erfovereenkomsten zijn overeenkomsten die het voor de toekomstige erfgenamen mogelijk maken bepaalde afspraken te maken of beslissingen te nemen over zeer specifieke aspecten van een schenking of een erfenis. Iedereen rond de tafel verzamelen, is hier niet nodig.
Bij een familiepact kunnen ouders ook stiefkinderen betrekken. Stiefkinderen krijgen dankzij de erfovereenkomst meer zekerheid over hun schenkingen. Door de ondertekening van de overeenkomst door de kinderen, wordt het gevaar dat ze discussiëren over de schenking(en) aan stiefkinderen uitgeschakeld. Iedereen weet op voorhand waar hij of zij aan toe is.



3. Omdat het juridische zekerheid biedt
Een erfovereenkomst is bindend. Er is geen weg terug. Dat heeft belangrijke gevolgen. Enerzijds verplicht de erfovereenkomst de partijen om goed na te denken vooraleer ze de overeenkomst tekenen. Een erfovereenkomst impliceert dus dat de partijen een weloverwogen keuze maken. Maar voor de ouders biedt zo’n overeenkomst, eens ze is getekend, de zekerheid dat alles is geregeld.

4. Om de waarde van een schenking ‘vast te klikken’
De waarde van een schenking kan evolueren met de jaren. Dat heeft een invloed op de erfenis van de kinderen. Om een oneerlijke verdeling tussen de erfgenamen te vermijden door een schenking die enorm in waarde is gestegen of gedaald, laat de wet toe om de waarde van de schenking ‘vast te pinnen’. Ook dat gebeurt via een punctuele erfovereenkomst.

5. Omdat je je kleinkinderen mee in het verhaal kan betrekken
Grootouders die hun kleinkinderen willen bevoordelen moeten rekening houden met wat hun eigen kinderen minimaal moeten krijgen volgens de wet. De kinderen zijn immers beschermde erfgenamen. Kleinkinderen zijn dat niet (althans zolang hun ouder leeft). Indien grootouders aan hun kleinkinderen willen schenken, kunnen ze dat maar doen ten belope van het deel van hun vermogen waarover ze vrij kunnen beschikken (de helft van de nalatenschap).
Met een familiepact kan ieder kind toestaan dat zijn eigen kinderen (kleinkinderen van de schenker), in zijn plaats worden toebedeeld. Dat is een generatiesprong.
Het voordeel van een generatiesprong met een erfovereenkomst is dat men ‘doet alsof’ het kleinkind heeft verkregen van zijn ouder (niet van zijn schenkende grootouder). Waarom is dit een goede zaak? Omdat de grootouder zijn beschikbaar deel kan gebruiken voor andere schenkingen.



6. Omdat je geniet van de begeleiding van de notaris
Een erfovereenkomst sluiten, heeft belangrijke gevolgen voor het vermogen van alle betrokkenen. Het is noodzakelijk dat partijen bij het opstellen van een erfovereenkomst rekening houden met deze gevolgen. De partijen nemen immers belangrijke beslissingen op basis van hoe de zaken en de relaties tussen familieleden er op dat moment uitzien. Niemand weet hoe de relaties tussen ouders en kinderen zullen evolueren.
Voor de wetgever is het dan ook cruciaal dat partijen de gevolgen van hun beslissingen goed begrijpen en inschatten. Om dit te waarborgen, voorziet de nieuwe wet in de verplichte tussenkomst van de notaris. De notaris is een neutrale, onpartijdige derde die de partijen moet informeren en adviseren over de gevolgen van hun keuzes. Bovendien kan elke partij een individueel onderhoud met de notaris vragen, zodat hij de gevolgen goed begrijpt.
Er gelden ook strenge formaliteiten. Bijvoorbeeld de wachttermijn: partijen krijgen eerst een ontwerp van de erfovereenkomst en pas na één maand mogen ze de erfovereenkomst ondertekenen. Deze termijn laat de ouders en kinderen toe om op doordachte en serene wijze afspraken te maken.

Meer weten over erven en schenken? Eén adres: Notaris.be!
Ontdek alvast onze brochure over de erfovereenkomst.