“Ook als ik niet ziek zou zijn, zou ik de keuze gemaakt hebben voor cohousing”, zegt Jan Vermeir (47). Helaas is Jan wel ziek. Al sinds zijn 35^ste lijdt hij aan Parkinson. Zijn beloftevolle carrière bij Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking heeft plaatsgemaakt voor het weinig benijdenswaardige statuut ‘invalide’. Die nietsontziende hersenziekte bestrijdt hij met diepe hersenstimulatie en medicijnen, maar vooral met moed, humor en levenslust. En dus bouwt Jan aan zijn toekomst.

Dat Jan bouwt aan de toekomst mag je erg letterlijk nemen. Een oude stadsschool aan de Kapucijnenvoer in Leuven wordt verbouwd tot cohousing BotaniCo. De naam verwijst naar de oudste botanische tuin van België, de Kruidtuin, schuin tegenover het gebouw. “Oorspronkelijk lag het in de bedoeling dat we eind 2018 onze intrek zouden nemen in onze woning, maar het wordt wellicht zomer 2019.” Iedereen die bouwt of verbouwt, kent het fenomeen ‘vertraging’ – cohousing vormt op deze regel alvast geen uitzondering.

Waarom kies je voor deze woonvorm?
Jan: “Om twee redenen. De prijzen voor appartementen in Leuven liggen erg hoog. Makkelijk 500.000 euro voor 125 m² aan de Vaartkom. Een vriendin tipte me begin 2016 over cohousing en behalve het attractieve sociale karakter ervan, heb ik de indruk dat je méér krijgt voor minder geld. Er is bij BotaniCo een grote tuin van 1000 m², een gemeenschappelijk paviljoen van 600 m², drie gemeenschappelijke logeerkamers zodat je die niet moet hebben in je eigen woning, een klusruimte, enzovoort. We delen ook materiaal. Een voorbeeld is de boormachine. Waarom zouden we 28 boormachines kopen in plaats van één goede die we ter beschikking stellen van iedereen? Hoeveel keer heb je een boormachine nodig?”

Jan Vermeir: “De hoofdreden voor mijn keuze heeft te maken met het sociale aspect van het project”

“De hoofdreden voor mijn keuze heeft te maken met het sociale aspect van het project en ja, ook met mijn Parkinson. Ik voel mij goed bij de wetenschap dat ik kan bijdragen aan dit cohousingproject. Ik ben invalide en zit dus noodgedwongen meer thuis, maar ik kan wel iets voor de groep betekenen. Al is het maar pakjes van de postbode in ontvangst nemen. En misschien kan ik iets van de groep terugkrijgen – al wil ik duidelijk zeggen: ik verwacht niets in functie van mijn ziekte. Maar het vooruitzicht dat er altijd wel iemand in de gemeenschappelijke ruimte zal zijn om een praatje mee te maken, vind ik fijn. Nu moet ik daarvoor de deur uit en bij buren aankloppen. Die sociale dimensie vind ik super, maar ook: je móet er niet altijd aan deelnemen, hé. Je hebt je privéruimte waar je je kunt terugtrekken. Cohousing is geen commune, je bent niet verplicht om dingen samen te doen. Maar je hebt wel de gelegenheid.”

Kende je de mensen met wie je gaat samenwonen op voorhand?
“Absoluut niet. Ik heb hen stilletjes aan leren kennen. Natuurlijk moet je een beetje sociaal zijn als je voor deze woonformule kiest. Wie niet te veel mensen om zich heen wil, zal hier niet aarden. Onze groep komt goed overeen, waar ik blij om ben want zo’n bouwproces is niet gemakkelijk. We streven altijd naar consensus. Dat is ook bijzonder aan dit project: BotaniCo volgt niet de appartementswet en er is ook geen syndicus. Dat maakt het des te belangrijker dat we als groep een consensus bereiken. Ook dat is niet altijd even vanzelfsprekend, maar tot nu toe blijkt dat het kan. Gelukkig konden en kunnen we rekenen op het advies van een notaris en van Cohousing Projects, een Gentse cvba die ons professioneel begeleidt en de architect heeft aangereikt. Wel wordt er steeds meer door de groep gedaan, want die is uiteindelijk de bouwheer.”

“In totaal zijn er 28 wooneenheden, waarvan er 2 worden ingevuld door Cohousing Projects. Vijf zullen worden verhuurd om mensen voor wie het project te duur is ook een kans te geven en de groep nog diverser te maken.”

Consensus is wellicht niet altijd een evidentie. Hoe pak je dat aan?
“Behalve de algemene vergadering, waar iedereen deel van uitmaakt, hebben we ons verdeeld in drie werkgroepen. We hebben een groep die zich bezighoudt met groepsvorming en allerlei activiteiten organiseert. Zelf maak ik deel uit van de werkgroep financieel-juridische zaken. En dan is er nog het bouwteam dat alles opvolgt van architect en aannemer. Waarom zeg ik dat? Omdat de oplossing van elk sluimerend conflict goede communicatie is. Je moet alles goed voorbereiden en doorspreken. Maar eerlijk, ik had niet verwacht dat er zo veel vergaderingen aan te pas zouden komen. Soms zeg ik: het woonproject is bijna-energieneutraal, maar er kruipt veel energie in overleg. Maar bon, dat toont ook aan dat de betrokkenheid van de groep zeer groot is.”

Dit is niet het enige cohousingproject in de omgeving van Leuven. Waarom BotaniCo?
“In deelgemeente Wijgmaal is er een cohousingproject dat mij werd aanbevolen omdat er speciale aandacht is voor de toegankelijkheid voor rolstoelpatiënten – iets wat ik in de toekomst waarschijnlijk nodig zal hebben. Maar mijn band met Leuven is zo groot. Ik ga graag naar culturele en andere activiteiten en alles is hier kort bij.”

Je bouwt aan een toekomst met veel vraagtekens. In elke beslissing die je neemt, speelt Parkinson een rol.
“Dat is waar en dat blijft een zorg. Toch heb ik voor een duplex gekozen – voor mij niet meteen een evidente keuze. Maar er is veel licht en een bevriende architecte tekende een origineel plan uit met schuifdeuren en nauwelijks muren. Zo krijg ik meer ruimte en is de woning erg toegankelijk met een rolstoel. Op termijn zal ik wellicht ook een huislift installeren.”

Zou je voor cohousing hebben gekozen, ook als je niet ziek was?
“Je weet niet hoe het leven dan loopt, maar de kans is groot van wel. Dat sociale zit echt wel in mij, dat heeft niets met mijn ziekte te maken. Wat erg verrijkend is, is dat de groep erg divers is. De jongste bewoners zijn rond de dertig, de oudste over de zeventig. Er zijn proffen, een gepensioneerde bankier, een dokter, een apotheker… Men zou kunnen zeggen: alles wat een mens nodig heeft, behalve een kinesist. (lacht)”

“Het zou mooi zijn mocht de stad Leuven – die het project moreel heeft ondersteund – de parkeernorm nog verlagen. Als bewoners zijn we alvast vragende partij, ook omdat velen aan autodelen willen doen.”

LAT-relatie met je buren

Cohousing is een beetje als een LAT-relatie met je buren. Living apart together. Je hebt je eigen wooneenheid en je privacy en je deelt bepaalde ruimtes, goederen en diensten. Steeds meer mensen voelen wat voor deze specifieke woonvorm. Tot nog toe is er echter niets wettelijk geregeld voor cohousing. Wie is verantwoordelijk voor de werken? In welke juridische structuur organiseer je je het best? Wie draagt welke kosten?
Een gouden raad: denk je aan cohousing, win dan advies in van professionele deskundigen en schakel van bij het prille begin een notaris in.

Tekst: Dirk Remmerie – Foto’s: Jan Crab