Zaterdag 7 maart was D-day voor de 138 vrouwelijke en 97 mannelijke deelnemers aan de 20^ste editie van het examen voor kandidaat-notarissen. 

Eerst even terug naar 28 april 2001, een historische dag voor het notariaat. Toen vond het allereerste vergelijkend examen voor kandidaat-notarissen plaats in het hart van de hoofdstad. Het was niet alleen een spannende dag voor de 479 deelnemers, maar ook voor de pas opgerichte Benoemingscommissie voor het Notariaat die het examen voor het eerst organiseerde.
19 jaar later staan 235 Nederlandstalige deelnemers te popelen om de auditoria QB en QC van de VUB-campus te betreden en aan het zes uur durend examen te beginnen. Een kleine 30km verderop, in Louvain-la-Neuve, staan ook 114 Franstalige collega’s paraat.

Stevig parcours
Sommigen nemen voor de eerste keer deel, anderen waagden eerder al hun kans. Alle deelnemers hebben sowieso al een stevig parcours achter de rug: 5 jaar rechten, 1 jaar notariaat en minstens 3 jaar stage in een notariskantoor.

Wie slaagt in het schriftelijke examen, waar de focus op de juridische kennis ligt, mag binnen enkele weken deelnemen aan het mondelinge gedeelte. Het ganse traject succesvol afwerken is behoorlijk zwaar en vergt een stevige juridische kennis én de nodige menselijke en organisatorische kwaliteiten.
Dit jaar kunnen er 90 kandidaat-notarissen worden benoemd, 54 Nederlandstaligen en 36 Franstaligen. Ze moeten minimum een score van 60% halen op het schriftelijke gedeelte van het examen en 50% op het mondelinge luik. Goed om weten: in de periode 2017-2019 bedroeg het slaagpercentage gemiddeld net geen 24%.

Van kandidaat-notaris tot notaris
Wie slaagt in het examen, is nog niet meteen notaris. Een benoemde kandidaat-notaris kan voor een vacant kantoor postuleren om daar als notaris-titularis benoemd te worden. Een tweede optie is associëren met een notaris-titularis. Van zodra de associatie een feit is, is de kandidaat-notaris een volwaardige notaris, met dezelfde rechten en plichten als een notaris-titularis. Ten slotte kan een kandidaat-notaris ook als plaatsvervanger worden aangesteld ter vervanging van een notaris die tijdelijk het ambt niet kan uitoefenen.

Verjonging en vervrouwelijking
Jan Sap, Directeur-generaal van de Federatie van het Notariaat (Fednot): “De invoering van het examen zorgde voor een instroom van nieuwe jonge krachten in het notariaat. Het beroep vervrouwelijkte ook aanzienlijk: zo waren er eind 2000 op 1.226 notarissen amper 133 dames, anno 2020 telt België 1.620 notarissen, waarvan net geen 600 dames.”
Het beroep heeft ook inhoudelijk en organisatorisch een metamorfose ondergaan. Jan Sap: “De notaris van nu is niet alleen een veelzijdig jurist, maar ook de manager van een KMO, met alles wat daar bij hoort: personeelsbeleid, permanente vorming, integrale kwaliteitszorg, … “

Digitalisering
Het notariaat heeft onder impuls van Fednot ook volop ingezet op digitalisering. In eerste instantie louter intern, via de uitbouw van een digitaal netwerk tussen de notariskantoren en Fednot. Daarna volgden een reeks tools ontwikkeld in nauwe samenwerking met de overheid: denk maar aan eDepot (online een vennootschap oprichten in 48u tijd) en eRegistration (online registratie van akten bij FOD Financiën). De laatste jaren wordt werk gemaakt van online tools voor het grote publiek, met als blikvanger Biddit.be, een online platform voor het kopen en verkopen van vastgoed.

Blijven moderniseren
Jan Sap: “Moderniseren is een permanent gegeven. Net zoals in andere sectoren blijven de uitdagingen op ons afkomen. Maar het notariaat heeft al bewezen dat het zich vlot kan aanpassen. Ik ben er zeker van dat de nieuwe notarissen die binnenkort aan de slag gaan, hun steentje zullen bijdragen.”

Tekst en foto’s: Bart Azare