Wouter Torfs, CEO van de gelijknamige schoenwinkelketen – de grootste van ons land, heeft alle redenen om op wolkjes te lopen. Tienmaal al is Schoenen Torfs bekroond tot Beste Werkgever van België. Dit jaar kwam daar nog eens de lauwerkrans als Beste Werkgever van Europa bovenop. 

Nog één award en Torfs zal moeten investeren in bijkomende schapruimte om ze allemaal tentoon te stellen in het hoofdkantoor in Sint-Niklaas. “Wees gerust”, reageert Wouter Torfs op onze – toegegeven – vrij banale bespiegeling, “volgend jaar zullen we ons niet meer kandidaat stellen. Niet omdat we de ruimte niet hebben, maar omdat zo’n competitie toch telkens behoorlijk wat druk zet op en energie vraagt van de organisatie.”

Welke troeven moet je in huis hebben om ‘beste werkgever’ te worden?
Torfs: “Wat die award in mijn ogen zo bijzonder maakt, is dat die in grote mate gegeven wordt door de eigen medewerkers. Zij beoordelen hun bedrijf anoniem op basis van een honderdtal vragen rond sleutelwaarden als eerlijkheid, transparantie, waardering, medezeggenschap… Hun stem bepaalt voor twee derde het eindresultaat. Het andere derde ligt in handen van een professionele jury die een oordeel velt over je visie op HR en wat je hebt verwezenlijkt. Alles gebeurt onder auspiciën van de Vlerick Business School en het Great Place to Work Institute.”

Als derde generatie in het familiebedrijf Torfs lijkt het alsof je voorbestemd was voor je huidige rol. Toch lonkte de balie even sterk als het bedrijfsleven.
“Hoe mijn carrière zou lopen, was inderdaad niet in steen gehouwen. Drie jaar ben ik aan de balie geweest. Nog steeds vind ik rechten een prachtige, breed georiënteerde opleiding en de advocatuur een uitstekende voorbereiding voor het ondernemerschap. Je traint de skills die je nodig hebt om succesvol te zijn. Zo moet je diep in een dossier kunnen duiken en juiste analyses weten te maken, maar ook communicatief sterk in je schoenen staan en kunnen overleggen met zowel je cliënt, je confrater en de rechter. En dan is er nog het ondernemerschap, hé. Een advocaat begint met nul komma nul eigen cliënten en moet een klantenbasis opbouwen.”

“Toen mijn vader, zijn broer en zijn schoonbroer te kennen gaven dat het stilaan tijd was voor de aflossing van de wacht, wist ik dat ik zou moeten kiezen. De boodschap was: als jij het niet doet, Wouter, dan zullen we extern moeten zoeken. De liefde voor en de aantrekkingskracht van het familiebedrijf werd versterkt door de wens van mijn grootmoeder, die toen eind tachtig was. Bovendien was mijn echtgenote net begonnen met haar tandartspraktijk en twee startende zelfstandigen met twee jonge kinderen leek ons niet het ideale plaatje.”

Biedt het voordelen of net nadelen om in een familiebedrijf te stappen?
“Als de familie hecht is en als er duidelijke, geformaliseerde afspraken gemaakt zijn over wat familiale zaken zijn en wat business, dan heeft een familiebedrijf voorsprong. Daar ben ik rotsvast van overtuigd. In een familiale onderneming is er meer dat je bindt dan enkel het zakelijke. Er zit iets in je DNA dat je sterker maakt. De medewerkers voelen dat ook in de continuïteit van je beslissingen en je langetermijnvisie. Ik prijs me gelukkig dat ik in dat type familiebedrijf ben terechtgekomen. Want hangt een familie met haken en ogen aan elkaar en sukkelt men van het ene conflict in het andere, dan ben je beter af in een bedrijf waar familie geen rol speelt.” 

Hoe zag de onderneming eruit toen je in 1986 aan boord kwam?
“Schoenen Torfs, dat was een rustig voortkabbelende KMO met een 25-tal winkels in centrumsteden, 180 medewerkers en een omzet van nog geen 10 miljoen euro. Lang niet slecht en het resultaat van hard werken van de tweede generatie, maar niet te vergelijken met de 150 miljoen omzet en 700 medewerkers van vandaag. In alle eerlijkheid ging ik er toen van uit dat het zo wel ging blijven duren, dat succes en groei een vanzelfsprekendheid waren. Dat was buiten Brantano gerekend, die grote winkels begon te openen aan de rand van de stad. De consumenten volgden en wij hadden die trein op dat moment gemist.”

Paniek?
“Toch tijd voor een grondige strategische oefening. Want er is een groot onderscheid tussen de dingen goed doen en de goede dingen doen. De dingen goed doen, is operationele excellentie. Daar waren we keien in. De goede dingen doen, gaat over de juiste keuzes maken. Over strategie. Daar knelde het schoentje. Hadden we toen het geweer niet van schouder veranderd en beslist om te verhuizen naar de rand van de stad, een breder assortiment aan te bieden en in te zetten op ‘a great place to work’, dan waren we er vandaag niet meer geweest. Goed ondernemerschap vereist dat je regelmatig afstand neemt van de business zoals die zich elke dag aanbiedt. Dat je even uit de tredmolen stapt en je afvraagt: zijn we nog wel met de juiste dingen bezig? Voor ons in de retail is dat uiteraard e-commerce. Wie daar blind voor blijft, zal compleet worden overspoeld.”

Een typische Wouter Torfs-uitspraak is: “Ik vind mezelf geen topondernemer, maar ik werk wel in een toponderneming.” Zeg je daarmee eigenlijk niet hetzelfde, want is het niet de top-CEO die er een toponderneming van maakt?

(lacht) “Ik vind dat iets anders. Het is echt geen besmuikte vorm van valse bescheidenheid. Wel een mooie quote, ik sta er nog altijd achter. Als je denkt aan een topondernemer, denk je aan iemand die claimt dat alles wat in het bedrijf gebeurt zijn of haar verdienste is – of toch op zijn minst het gevolg is van zijn of haar strategische keuzes. Ik werk in een toponderneming waar het accent ligt op de collectiviteit. Ik geloof in de kracht van samenwerking en ja, daarin heb ik mijn rol uiteraard wel gespeeld. Natuurlijk kan ik geen strategie ontwikkelen met alle medewerkers, maar ik ben er wel trots op dat ik mij heb laten omringen door een heel sterk team. Met mensen die mij stuk voor stuk overklassen in hun vakgebied. Ik ben geen ondernemer die alles meent te weten over alles – ook dat beeld van het ondernemerschap is een karikatuur. Wel durf ik te zeggen dat mijn salesmanager de beste salesmanager van heel België is. Dat onze aankoopmanager het product ‘schoenen’ door en door kent. Dat onze HR-manager op haar conto mag schrijven dat we tien keer verkozen zijn tot beste werkgever. En ga zo maar door. Mijn rol is die van de lijm in het systeem. Het is aan mij om mijn team te inspireren, uit te dagen, samen te laten werken… En als het nodig is hindernissen uit de weg te ruimen. Strategische beslissingen neemt ons managementteam collectief. Die manier van werken is niet zo doordeweeks, denk ik.”

Die manier van werken vereist niet alleen inspraak, maar ook tegenspraak.
“Natuurlijk. Dat is inherent aan onze bedrijfsvoering. Ik kies voor talent dat sterker is dan mij. Het spreekt vanzelf dat je dan ook tegenspraak moet dulden, anders moet je het allemaal maar zelf doen. Maar ik daag hen wel een voor een uit.”

Laat me raden: het managementteam bij Torfs is geen duivenhok. Wie past in het bedrijf, blijft lang en loyaal op post.
“In dertig jaar zijn er welgeteld twee personen vertrokken. Dat is inderdaad weinig. Je zou kunnen zeggen dat stagnerend water stinkt, maar ik zie het als een sterkte. Als een motie van vertrouwen en een garantie op continuïteit. Natuurlijk mag je niet wegzakken in een zekere zelfvoldaanheid. Je moet jezelf blijven challengen en jezelf voortdurend in vraag stellen. Vandaar het belang van een sterke raad van bestuur die het management uitdaagt – en goed omringt.”

Welke andere ondernemers inspireren jou?
“Colruyt is een heel inspirerend bedrijf, met straffe mannen zoals Jef en Frans. Het heeft sterke cultuur rond soberheid, dienstbaarheid en vakmanschap en blijft heel trouw aan dat DNA.”

Je staat erom bekend dat je graag kennis deelt. Waar haalde jij de mosterd toen je de touwtjes in handen nam?
“Halverwege de jaren tachtig, toen ik in het familiebedrijf begon, bestond er nog niet zoiets als het internet. Netwerking stond bovendien op een veel lager pitje dan vandaag. Het was in die tijd veel meer een zaak van ‘ieder voor zich en God voor ons allen’. Plantrekkerij. Dat is gelukkig allemaal veranderd. Ik zie een grote bereidheid tussen zelfstandigen en ondernemers om kennis te delen. Ik ben zelf een grote promotor van die openheid, want ik geloof sterk in de sharing economy en netwerk economy. Gezonde bedrijven leven in een sterk ecosysteem. Daar kan elke ondernemer mee aan bouwen door partnerschappen af te sluiten, door synergieën op te zoeken met leveranciers en zelfs concurrenten, door communities op te bouwen met je klanten.”

Hoe hard moet je zijn om succesvol te zijn en hoeveel hart moet je hebben?
“Waardengedreven ondernemen draag ik hoog in het vaandel. Wie duurzaam wil groeien, is niet alleen bezig met zijn eigen aandeelhouders, maar neemt verantwoordelijkheid op voor alle stakeholders. Ook voor de klanten en de samenleving. De tijd dat je als bedrijf kunt zeggen: ‘Ik ben een jager en daar is het wild. Ik plunder alles leeg en denk enkel aan mijn eigen profijt’, is voltooid verleden tijd.”

“Je moet sociaal ondernemen en niet alleen oog hebben voor winst. Trouwens, ook het begrip ‘winst’ moet je herdefiniëren. Great Place to Work, dat is geen financiële winst, maar wel winst. We hebben die prijs niet toevallig tienmaal gewonnen. Het is de kern van ons verhaal, niet zomaar een façade. We besteden allemaal meer tijd op ons werk dan thuis. We kunnen er met andere woorden maar beter voor zorgen dat die tijd een beetje aangenaam is en dat je je als mens kunt ontplooien en niet alleen, ik zeg maar wat, de boekhouder moet zijn. We moeten ook goede doelen steunen en echte engagementen aangaan. Dat is in elk geval voor mij en mijn familie heel belangrijk.”

“Leidt onze visie en bedrijfscultuur automatisch tot megawinsten? Natuurlijk niet. De eerste maanden van dit jaar zijn moeilijk geweest. De druk van de e-commerce is enorm op de hele retailsector. Door alleen te denken aan Great Place to Work zullen we het niet halen. We moeten ook de juiste keuzes maken. Anders zal het game over zijn.”

Ontdek onze brochure over ondernemen

Hoe zorg je ervoor dat die visie niet vastloopt in 101 dagelijkse beslommeringen?
“Alles heeft te maken met persoonlijk contact. Dat bepaalt de kwaliteit van je leiderschap. Ik spreek zoveel mogelijk met de 700 medewerkers en de klanten en hou de vinger aan de pols. Ook de 85 winkelmanagers zijn mensgericht en vriendelijk, dat zijn absolute vereisten voor wie bij ons aan de slag gaat. Ik hoor graag klanten vertellen dat ze bij ons komen omdat we altijd zo vriendelijk zijn. Omdat het ook het bewijs is dat onze medewerkers zich gelukkig voelen en hun job zinvol vinden. Wie gewoon het regeltje ‘je moet vriendelijk zijn’ volgt, valt snel door de mand. Mensen voelen het als iets niet gemeend is.”

Hoe verloopt de zoektocht naar een opvolger?
“Rustig. Ik ben 61 en het tijdperk ‘Torfs na Wouter’ komt er langzaam maar zeker aan. Maar het is geen kwestie van overhaasten. Het managementteam is een diverse groep van negen personen en ik heb er goede hoop op dat mensen kunnen doorgroeien en er over een jaar of vijf zullen staan. Bij voorkeur komt mijn opvolger uit eigen huis, maar als het moet komt hij of zij van buitenaf. Dit bedrijf verdient de best mogelijke CEO.”

Je dochter Tine stapte onlangs in de zaak.
(Pretoogjes en mondhoeken verraden dat Wouter Torfs ervaart wat zijn grootmoeder moet hebben gevoeld toen hij destijds in het familiebedrijf stapte)
“Ja, zij had gesolliciteerd voor een job op de marketingafdeling. Dat Tine mijn dochter is, speelde geen rol tijdens de selectieprocedure. Ze kwam als beste kandidaat uit een extern assessment. Het laatste wat ze wil is binnenkomen als ‘de dochter van’, met als gevolg dat ze zich van de weeromstuit dubbel plooit en extra haar best doet.”

Wat beschouw je als je grootste verdienste?
“Ik ben heel trots onze Beste Werkgever-awards, omdat ze onze bedrijfsvoering bekronen. We bewijzen ermee dat het echt wel anders kan.”

En je grootste mislukking?
“Mislukking is misschien een te groot woord, maar het is allemaal op relatief kleine schaal gebleven. We zijn dan wel marktleider in België, maar Schoenen Torfs had misschien ook een internationale dimensie kunnen hebben.”

WOUTERS TAKE-AWAYS: 3 tips voor elke ondernemer

1. Laat je niet opslorpen door de waan van de dag. Neem geregeld de tijd om vanop afstand naar je business te kijken, groot of klein. Stel jezelf de vraag: ben ik goed bezig? Ken het verschil tussen de dingen goed doen en de goede dingen doen. 
2. Hou persoonlijk contact met de vloer van je bedrijf, met al je medewerkers. Luister naar je klanten.
3. Een wijsheid van mijn bomma: een goed woord doet zoveel meer dan een kwaad woord. We hebben het toch zo moeilijk met het geven van waardering. Vaak denken we: dat weten ze toch? Of nog erger: als we hen te veel waarderen worden ze lui en zelfgenoegzaam. Dat is pertinent onwaar.

Tekst: Dirk Remmerie – Foto’s: Thomas De Boever

Zelf aan de slag als ondernemer? Info en tips op Notaris.be

Ontdek NotaBene 5