Wat wil je doorgeven aan wie na je komt? Welke objecten zijn van onschatbare betekenis of waarde en zou je willen vrijwaren van de vergetelheid? Welke voorwerpen definiëren wie je bent? NotaBene vroeg Ish Ait Hamou welke objecten hij in een tijdcapsule zou stoppen voor de volgende generatie.

IDENTIKIT: wie is Ish Ait Hamou?
Hij had kunnen zeggen: danser. Dat zou zinnig zijn, want leerde televisiekijkend Vlaanderen hem niet kennen als jurylid in So You Think You Can Dance, choreograaf in Dansdate en mental coach in Alors on danse?
Hij had kunnen zeggen: auteur. Dat zou ook zinnig zijn, want dit najaar ligt zijn vierde roman in de winkel. (Na zijn debuut Hard Hart in 2014, Cécile en Als je iemand verliest die niet kan verliezen, verschijnt nu Het mooiste wat we delen.)
Hij had kunnen zeggen: regisseur. Ook dat zou zinnig zijn, want zijn eersteling Klem werd op applaus onthaald op het Kortfilmfestival van Leuven. En momenteel is hij met zijn broer Monir volop bezig met een nieuw filmscenario.
En ook theatermaker, zouden we goed rekenen als antwoord, want stond hij niet op de planken met Aangenaam, ik ben Ish?
Maar op de vraag hoe hij zichzelf zou voorstellen, antwoordt Ish Ait Hamou: “Ik pitch mezelf niet meer. Maar als je me ertoe zou dwingen zou ik zeggen: een doorsnee dude van 32 uit Vilvoorde. Kijk naar wat ik doe en je ziet een stukje van wie ik ben. Ik doorbreek graag het hokjesdenken, want veelal denken mensen dat je maar in één ding echt goed kunt zijn. Hoe zou Vlaanderen reageren mocht een topsporter als Imke Courtois een toproman zou schrijven? Zou ze serieus genomen worden? Ik zie liever meer dan één dimensie.”

“De meest succesvolle mens is wellicht degene die op zijn tachtigste verjaardag terugblikt en denkt: ik zou weinig veranderen. Die gezegende leeftijd heb ik nog lang niet, maar tot nu toe heb ik weinig spijt. Niet dat ik altijd de juiste keuzes maak, maar ik probeer er wel altijd het maximum uit te halen”, mijmert Ish Ait Hamou.

“Goh, toen je mij vroeg om na te denken over wat ik in mijn tijdscapsule zou steken en welke sporen ik zou willen achterlaten, maakte mij dat een beetje bang. Bang dat het pretentieus is om iets achter te willen laten”, steekt Ish Ait Hamou van wal. “Uiteraard zou ik graag goede kinderen achterlaten (negen dagen voor dit gesprek is Ish voor de tweede maal vader geworden van een zoon, red). Er zullen ongetwijfeld veel mensen invloed hebben op mijn kinderen en hoe zij zich ontwikkelen en in het leven zullen staan, maar dat maakt mijn rol als vader niet minder belangrijk. Het mooiste wat we delen, mijn pas verschenen vierde boek, is het eerste dat ik geschreven heb met de bedoeling om iets achter te laten. Noem het gerust een screenshot van het Vlaanderen van vandaag.”

Welk spoor wil je met dat boek precies trekken?
“Ik leg het je meteen uit, want wellicht klinkt het vreemd, maar ik wil het gevoel van angst claimen. Misschien is angst nog meer dan liefde wat een mens tot een mens maakt. Liefde kan verbinden, maar ook verdelen. Liefde voor een natie, een religie… kan zorgen voor een kloof. Want de liefde van de ander gaat misschien uit naar een andere natie, een ander geloof, een andere taal. Terwijl, angst in de vorm van soms kleine kwetsbaarheid, daar herkent iedereen zich wel in. Ben je bang voor spinnen? Daar kan ik mij iets bij voorstellen, want zelf ben ik niet gek op muizen. Het is een pietluttig voorbeeld, maar ben ik ook au fond echt bang. Zowel voor extreemrechtse terreur als voor moslimterrorisme.”

Welke personen hebben een onmiskenbare invloed gehad op jou?
“Er zijn er eerlijk gezegd heel wat geweest – ik ben veel mensen dankbaar. Toen ik op jonge leeftijd ben beginnen te dansen, volgde ik Fouad Hajji (die nu in de VS woont en meespeelt in verschillende tv-series en films, red) als was ik zijn schaduw. Fouad was veruit de beste danser ik keek erg naar hem op als lesgever. Van hem leerde ik hoe belangrijk het is goede afspraken te maken en na te leven, hoe je moet communiceren. In termen van professionaliseren, is hij mijn universiteit geweest. Maar ook van ouders, broers, zus, leerkrachten die mij hebben aangemoedigd spelen een gigantische rol. Mijn leven is geen soloproject, ik heb niets in mijn eentje gedaan.”

Wie of wat is jouw grootste inspiratiebron?
“Ik heb het gevoel dat ik nu op mijn hoogtepunt ben van mijn creativiteit. Het zal ik het zeggen? Het is net alsof ik hoogsensitief ben. Alles inspireert me. Creativiteit betekent vooral je laten voeden door je omgeving, want zelf vind je niets uit. En uit die omgeving haal ik meer dan ooit: wat ik hoor, zie of lees resoneert anders in mijn hoofd. Het helpt natuurlijk dat ik mensen in het algemeen een vreemd fenomeen vind. Ik denk dat ik mensen ooit zal doorgronden. Voortdurend vraag ik mij af: waarom denkt iemand zus of zo? Die zoektocht naar het waarom is fascinerend.”

Stel je jezelf die vraag ook: waarom denk ik zoals ik denk? Weet je wie je bent?
“Steeds beter, want ik onderwerp mezelf ook aan dezelfde vragen: waarom denk of doe ik dat? Niet zozeer om te weten te komen of ik ‘goed bezig’ ben, maar wel om te gaan naar de kern van de zaak: ‘Ish, wat denk je nu echt?’ Ik stel vast dat veel van wat we doen of denken gebeurt omdat het nu eenmaal zo hoort. Veel aandacht besteden we daar doorgaans ook niet aan. Nu, ik besef wel dat ik de luxe, de tijd en de ruimte heb om daarover na te denken. Dat kan niet iedereen zeggen, helaas.”

Heb jij dat altijd kunnen zeggen?
“Ik weet niet wat Kerstmis betekent in de traditionele zin, maar als ik de films mag geloven was het elke dag Kerstmis. Ik was thuis de jongste van vier kinderen, met alle leuke voordelen die aan die rodelantaarnpositie vasthangen: iedereen zorgde goed voor mij én ik had veel vrijheid. Nee, ik heb nooit iets tekortgekomen.”

IN DE TIJDSCAPSULE

Eerste boek
Hard hart wil ik in de tijdscapsule, niet omdat het mijn eerste boek is, wel omdat het een interessante discussie opent over taal. Wanneer is taal een kracht en wanneer een belemmering? Mocht ik niet besloten hebben dat wát ik wou vertellen belangrijker was dan correcte taal, dan was ik nooit een auteur geweest. Dan was ik nooit geraakt dan waar ik nu ben. Er heerst een grote shame it cultuur rond taal. Een dt-fout of een verkeerd lidwoord: hoe durf je? Die druk is soms zo hoog dat het heel wat mensen belemmert om hun verhaal te vertellen. Ik heb mij 23 jaar slecht gevoeld telkens als ik iets zei of schreef in het Nederlands. Sinds dit boek is dat voorbij. Lange tijd heb ik gedacht dat Nederlands niet mijn taal was, omdat ik er fouten tegen maakte. Nu zie ik het niet meer als mijn tweede of derde taal – net zoals ik geen eerste of tweede zoon heb. Het Nederlands is mijn taal en ik gebruik het zoals ik wil. Taal is mijn recht – het werd mij bij mijn geboorte meegegeven. Volgens mij is taal uitgevonden om met elkaar te communiceren, niet om er perfect in te zijn. Moet je wachten met je verhaal te vertellen tot je de taal perfect beheerst? Het zou nogal stil zijn. Dat betekent niet dat je niet de aspiratie moet hebben om goed te zijn in een taal de schoonheid ervan te koesteren.

Balpen
We leven in tijden waarin we collectief zouden moeten neerpennen wat ons dag in dag uit bezighoudt. Echte verhalen die ons een beter beeld geven over wat er onder ons leeft. In geschiedenisboeken staan altijd de grote verhalen, maar de kleine histories ontbreken. We moeten documenteren wat we meemaken, wat we zien. Gedachten en observaties toevertrouwen aan papier is een heel krachtig instrument, dat niet exclusief is voorbehouden aan auteurs. Waarom een bic? Ik noem het een no-excuse. Een pen kost nog geen euro, dus er is geen drempel om het niet te doen. De balpen moet in mijn tijdscapsule met de boodschap: ‘Gebruik het!’ De toekomst heeft onze verhalen nodig.

Paspoort
Mijn paspoort is flink met stempels getatoeëerd: Turkije, Griekenland, Kenia, de VS, Dubai,  Azerbeidzjan… Samen met dansen en mijn familie, heeft reizen mij gevormd tot wie ik ben. Niet iedereen heeft de kans om veel te reizen, maar als je kan: dóen, het is van levensbelang. Als je reist besef je pas dat al je zekerheden eigenlijk conventies zijn, dat je niet tot een meerderheid behoort. Die confrontatie kunnen we vandaag goed gebruiken.

Familie
Ik heb soms het gevoel dat mijn familie het minste van mij krijgt, terwijl ze het meeste voor mij betekent. Mensen uit mijn omgeving krijgen meer Ish dan zij. Een toch wel pijnlijk gegeven. Wellicht komt dat omdat familie té vanzelfsprekend: mijn ouders, broers en zus, ze zijn er altijd geweest. Je kent ze sinds je geboorte en je hebt nooit het gevoel dat je iets moet teruggeven. Als ik naar mijn familie ga, merk ik dat ik vaak vermoeid aankom en niet zo veel vertel, omdat ik alles al heb gegeven aan anderen. Een eigenlijk wil ik net het tegenovergestelde, ik wil hen altijd met mij meenemen. Hoe het vroeger was tussen ons, dat zou ik in de tijdscapsule willen steken. Om het er af en toe weer uit te halen.

Verkiezingen
Als ik een gebeurtenis mag bewaren voor het nageslacht, dan zijn het de jongste verkiezingen. Niet zozeer omwille van de resultaten, maar voor alles wat zich rond de verkiezingen afspeelde. Over goed en fout wil ik het niet hebben, want standpunten lijken een conversatie niet te bevorderen. Ik heb het over inzicht: waarom gebeurt er wat er gebeurt? Het antwoord bestaat vast uit vele puzzelstukjes – reden waarom ik vind dat we deze tijd moeten documenteren (zie balpen). Ik denk dat niemand de catastrofes uit het verleden herhaald wil zien. En toch is dat mijn grote angst voor de toekomst. We gaan allemaal offers moeten brengen om samen te geraken waar we moeten geraken. Dat is niet gemakkelijk, maar ook niet onmogelijk. Vraag aan elke persoon die minstens twee jaar gehuwd is of samenwoont, en je zult horen dat ook zij – in alle liefde – opofferingen hebben gedaan om de boel te laten draaien.

Tekst: Dirk Remmerie – Foto’s: Marco Mertens

Ontdek NotaBene 5