Wat als je morgen een ongeval hebt met een hersenletsel als gevolg? Of je krijgt ernstige geheugenproblemen naarmate je ouder wordt? Er zijn verschillende redenen waarom je op een dag je eigen vermogen niet meer zou kunnen beheren en wilsonbekwaam wordt. Op tijd een of meerdere personen een zorgvolmacht geven zodat zij jouw goederen kunnen beheren, voorkomt heel wat juridische problemen en geeft gemoedsrust. Ruim 50.000 Belgen hebben al een zorgvolmacht afgesloten.

Wat is een zorgvolmacht?
Met een zorgvolmacht geef jij, de lastgever, aan een of meerdere personen, de lasthebber(s), de bevoegdheid om in jouw naam en voor jouw rekening bepaalde beslissingen te nemen of bepaalde handelingen te stellen met betrekking tot jouw vermogen wanneer je zelf niet meer in staat bent om dat te doen. Die personen, al dan niet familieleden, kunnen dan in jouw plaats rekeningen betalen, je huis verkopen, je erfenis regelen, een schenking doen, je beleggingen beheren, enz. De lasthebber(s) moet(en) wel steeds rekening houden met eventuele instructies die je hieromtrent in de volmacht hebt opgenomen.
Een zorgvolmacht opstellen is geen overbodige luxe. Als er niets geregeld is, dan verlies je de zeggenschap over je eigen vermogen eens je wilsonbekwaam bent. Tussenkomst van de vrederechter is dan sowieso vereist voor het stellen van rechtshandelingen.

Wanneer ben je wilsonbekwaam?
Wanneer je zelf niet in staat bent bepaalde handelingen te stellen of beslissingen te nemen om jouw belangen te behartigen, ben je wilsonbekwaam. Jij bepaalt zelf wanneer je lasthebber jou als ‘wilsonbekwaam’ mag beschouwen. Om discussies te vermijden wordt in de praktijk daarvoor vaak met geneeskundige verslagen gewerkt.

Moet je wilsonbekwaam zijn om een volmacht op te stellen?
Om een  zorgvolmacht op te stellen moet je nog wilsbekwaam zijn. Je moet immers beseffen wat je voor jezelf regelt. Je kan ook kiezen om de volmacht meteen te laten ingaan, wanneer je nog gezond van geest bent, net zoals een gewoon volmacht. Een reden daarvoor kan zijn dat je je voor bepaalde handelingen moeilijk kunt verplaatsen. Of je kunt een specifieke persoon aanduiden voor sommige handelingen in verband met je vermogen omdat die daar meer verstand van heeft. Je zakenpartner kan bijvoorbeeld je zakelijke belangen behartigen terwijl je levenspartner je privévermogen mag beheren. Jij kiest zelf wanneer de zorgvolmacht ingaat: meteen of pas op het moment dat je wilsonbekwaam wordt.

Wat als je tijdelijk wilsonbekwaam bent?
Er zijn gevallen waarbij je slechts gedurende een bepaalde periode wilsonbekwaam bent. Denk maar aan een ongeval gevolgd door een coma. Heb je veiligheidshalve een zorgvolmacht gegeven, dan zal deze volmacht starten vanaf het moment van de wilsonbekwaamheid, dus vanaf je in coma ligt. Ontwaak je uit de coma en word je weer wilsbekwaam, dan zal de volmacht van rechtswege eindigen.

Wat bij misbruik van mijn volmacht?
Bang dat je zorgvolmacht zal worden misbruikt? De wetgever heeft een aantal beschermingsmechanismes voorzien. Zo zullen jouw rekeningen en die van de lasthebber strikt gescheiden moeten worden. Bovendien moet jouw lasthebber op geregelde tijdstippen met jou overleggen. Loopt het toch fout, beheert je lasthebber je rekeningen slecht of voert hij zijn taken slecht uit, dan zal een rechter tussenkomen en een bewindvoerder aanstellen. Deze bewindvoerder kan je eveneens op voorhand aanduiden. Indien je nog meer bescherming wenst in te bouwen, kan je ook een extra vertrouwenspersoon aanduiden die jouw belangen zal behartigen en bijkomend toezicht zal uitoefenen.
Verlies je het vertrouwen in je lasthebber, dan kan je de zorgvolmacht nog altijd herroepen zolang je wilsbekwaam bent.

Wanneer is een zorgvolmacht geen oplossing?
Een belangrijke voorwaarde om een zorgvolmacht te kunnen geven, is dat je bij het opstellen ervan nog wilsbekwaam bent. Mensen die bijvoorbeeld lijden aan een toenemend geheugenverlies wachten dus best te niet lang. Bovendien blijft de zorgvolmacht in de private sfeer, want er is in principe geen voorafgaandelijke tussenkomst van de rechter. Dat is een voordeel als de familie goed overeenkomt. Indien dit niet het geval is, zal een rechterlijke tussenkomst meer aangewezen zijn.

Hoeveel kost een zorgvolmacht?
Aan het opstellen van een zorgvolmacht gaat een diepgaand gesprek met de notaris vooraf om alle wensen en criteria goed in kaart te brengen. Het gaat om maatwerk, want iedere persoon, elk vermogen, familiale omstandigheden en specifieke wensen en behoeften zijn immers verschillend. In die zin varieert de kost verbonden aan een zorgvolmacht in functie van de complexiteit van het dossier. Een richtprijs is niet evident, maar reken ongeveer op 350 à 550 euro. Naast het werk verricht door je notariskantoor, omvat dit ook een aantal belastingen, waaronder de registratiebelasting die het notariskantoor doorstort aan de overheid. Vraag vooraf aan je notaris met welke kosten je moet rekening houden.

Hoe kan ik een zorgvolmacht geven?
Een zorgvolmacht geef je door een lastgeving op te stellen. Dat moet altijd schriftelijk gebeuren. In principe kan je een lastgeving sluiten zonder tussenkomst van de notaris, maar het is aan te raden om toch bij een notaris aan te kloppen. De notaris zal de lastgeving met waakzame ogen opstellen. Hij kan je helpen de reikwijdte van de volmacht te beschrijven (een algemene volmacht of net een volmacht voor specifieke handelingen) en hij kan mee nadenken over wat écht belangrijk is voor jou. Hij waakt over jouw belangen als lastgever. Het klinkt vanzelfsprekend om je partner of kinderen als lasthebber(s) aan te duiden, maar voor sommige handelingen kan dat voor belangenconflicten zorgen. De notaris kan je hierover verder informeren en bijsturen. Bovendien is een notariële lastgeving noodzakelijk voor bepaalde handelingen, zoals de verkoop van een huis.

Moet de zorgvolmacht geregistreerd worden?
Enkel indien de lastgeving bij het ‘Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten (CRL)’ werd geregistreerd, vóór je wilsonbekwaam bent geworden (via de griffie van het vredegerecht of via de notaris) blijft de lastgeving doorwerken nadat je toestand is verergerd en je wilsonbekwaam bent geworden. Zonder deze voorafgaande registratie, eindigt de lastgeving wanneer je je in een toestand van wilsonbekwaamheid bevindt.

Tekst: Bo Bogaert – Foto’s: Lies Engelen

Ontdek de eerste editie van NotaBene