Wat wil je doorgeven aan wie na je komt? Welke objecten zijn van onschatbare betekenis of waarde en zou je willen vrijwaren van de vergetelheid? Welke voorwerpen definiëren wie je bent? NotaBene vroeg Astrid Stockman welke objecten zij in een tijdscapsule zou stoppen voor de volgende generatie.

Haar eerste confrontatie met muziek was er boenk op. Een openbaring, zo je wil. Geen Mozart, wel Stef Bos, Elton John en Samson & Gert deden sopraan Astrid Stockman op haar derde haar eerste noten zingen. Sindsdien is muziek een constante in haar leven.

Haar pianostudies aan het Lemmensinstituut rondde ze met verve af – al had ze naar eigen zeggen evengoed ingenieur kunnen worden – en betekenden de start van haar muzikale carrière. Wat begon met voorzingen op een schoolconcert en last minute invallen voor zieke collega’s evolueerde al gauw naar eigen producties – Beethoven! Mozart! Purcell! – op podia in Nederland, Frankrijk, Spanje, Oostenrijk, Denemarken en Panama.

Jongeren kennen haar van de tv-quiz De Slimste Mens ter Wereld, waar ze niet alleen de bekendste, maar ook de slimste sopraan ter wereld bleek. Met haar zoetgevooisde stem vuurde ze het ene goede antwoord na het andere af, wat haar een plek in de finale opleverde. Ook de oudere generaties weet ze te beroeren. Samen met collega Liesbeth De Vos trekt Astrid als Stokman en Vos langs Vlaamse theaters en woonzorgcentra. Lang vervlogen muzikale parels uit het collectief geheugen haalt ze opnieuw van onder het stof, wat ze naar eigen zeggen nooit beu zal worden.

“Ik ben constant op zoek. Naar een betere, dan niet de beste versie van mezelf. Als er iets is wat ik wil achterlaten, dan is het dat”, filosofeert Astrid Stockman. “Maar hoe oud je ook wordt, als mens ben je nooit ‘af’.”

“De vraag om een tijdscapsule te vullen overviel mij een beetje. Met sporen nalaten ben ik eigenlijk niet bezig”, vertelt Astrid Stockman. “Ik kijk niet naar het verleden, noch naar de toekomst. Enkel wat er nú is, telt voor mij. Toen ik een aantal jaar geleden verschillende tegenslagen te verwerken kreeg, besefte ik dat ik al die tijd bezig was geweest met willen in plaats van leven. Als mens eisen we bijna dingen van het leven. Een partner, kinderen, een eigen huis. Terwijl we niets te eisen hebben. Dingen verwachten, ja. Of dromen koesteren. Dat is zelfs mooi. Maar wie weet waar ik binnen tien jaar sta. Met wie. Hoe. Dat zijn vragen waarop geen antwoord bestaat. Ik heb geleerd om dat antwoord ook niet meer te zoeken.”

Je bent 33. Heb je het gevoel dat je jezelf al kent?
“Toch wel. Ik ben heel erg in touch met mezelf en hoewel ik het zelden doe, kan ik goed terugkijken en mijn eigen fouten inzien. Ik heb een duidelijk beeld van wie ik op dit moment ben, maar geloof ook dat je jezelf nooit 100% kan kennen. Iedereen evolueert. Wie weet wie ik over vijf jaar ben? Bepaalde eigenschappen zijn tegen dan misschien afgevlakt, andere net meer ontwikkeld. Als mens ben je nooit ‘af’. Ben je je daarvan bewust, dan kan je weinig foute beslissingen nemen.”

Sinds je tv-passage kijkt Vlaanderen met een vergrootglas naar wat je doet. Hoe hard heeft dat je veranderd?
“Een ervaring als De Slimste Mens verandert je sowieso. Zoals zovelen stapte ik onbezonnen in dat avontuur, zonder goed te weten wat er op mij afkwam. Het twee afleveringen uitzingen en een podium geven aan mijn sector, dat was het doel. Is dat even anders uitgedraaid. Het heeft mij gedwongen om te groeien als mens. Assertiviteit was bijvoorbeeld al langer een werkpunt, maar toen kon ik niet anders dan dat aanpakken. Ik móest assertiever worden, want op alle aanbiedingen ‘ja’ zeggen was onmogelijk. Ik ben dus veranderd, maar vooral gegroeid. In dat opzicht is die ervaring een cadeau geweest.”

Welke mensen hebben je gevormd tot wie je vandaag bent?
“Mijn familie en vrienden zijn altijd de rode draad geweest. Voor raad, troostende woorden, een duwtje in de rug… Maar iemand die er voor mij uitspringt, is mijn grootmoeder. Ze was halverwege de vijftig toen ik als tienjarige afscheid van haar moest nemen (Astrids oma had borstkanker, red.). Ze had dertien jaar gevochten. Hoe jong ik toen ook was, zij heeft mijn persoonlijkheid heel erg mee gevormd. Haar doorzettingsvermogen inspireert mij. Hoe ziek ze ook was, zonder klagen bleef ze haar café runnen en haar gezin onderhouden. Op moeilijke momenten denk ik aan haar: hoe zou zij het aangepakt hebben? Nog altijd is ze een soort spiegel voor mij.”

Wat hebben je ouders je meegegeven?
“Ik denk dat mijn ouders weinig bezig zijn met bewust sporen nalaten. Al herinner ik me wel een uitspraak die me mijn hele kindertijd heeft achtervolgd. Mijn vader begint zijn zinnen heel vaak met ‘In het leven moet ge soms…’. Als puber heb ik me daar vaak aan geërgerd, maar nu begrijp ik wat hij bedoelt. Voor niets gaat de zon op, hard werken is de basis van elk succes. Om dat te begrijpen, heb je levenservaring nodig. Voor wie jong is zijn die woorden soms moeilijk te vatten. Er is geen shortcut naar levenservaring. Het is pas als je ouder bent en effectief wat ervaring hebt, dat je lijkt te beseffen dat je ouders al die tijd toch gelijk hadden.” (lacht)

Wie is op dit moment je grootste inspiratiebron?
“Mijn beste vriendinnen. Stuk voor stuk straffe madammen. Elk op hun manier zijn ze creatief aan hun weg aan het timmeren. Als cartooniste, dramaturge en tax consultant zijn ze met heel andere dingen bezig dan ik, maar toch weten ze me telkens te raken. Van hoe zij in het leven staan leer ik veel.”

Word je makkelijk geraakt?
“Door de onnozelste dingen. Gelukkige mensen als ik langs rusthuizen toer, maar ook een vogeltje dat me ’s morgens wakker fluit. Ik ben allesbehalve materialistisch ingesteld. Herinneringen is wat ik koester, geen spullen. Alhoewel. Mensen die mijn huis binnenstappen, komen terecht in een vat vol curiosa. Maar aan alles hangt een emotionele waarde. Dan tellen die niet echt als spullen, hé?”

Hoe moeilijk was het om voorwerpen te selecteren voor de tijdscapsule?
“Het was een stevige denkoefening. Daarom ben ik – opnieuw – vertrokken vanuit herinneringen: wie of wat heeft voor mij iets betekend? Welk voorwerp kan ik daaraan koppelen? Zo waren er toch heel wat dingen die de tijdscapsule niet gehaald hebben. De medaille van mijn halve marathon, bijvoorbeeld, was voor mij het bewijs dat ik tot meer in staat ben dan ik denk. Na een blessure heb ik me echter op het fietsen gegooid, dus ook mijn koersfiets verdient een eervolle vermelding.”
“En dan is er nog mijn vleugelpiano. Wegens plaatsgebrek staat die voorlopig nog bij mijn ouders, maar ik zou die later graag mee verhuizen. Bij een brand zou ik daarvoor wel een sprintje trekken. O ja, laat ik ook de jukebox die in mijn grootmoeders café stond niet vergeten. (glimlacht) Muziek, hé. Het antwoord is altijd muziek.”

In de tijdscapsule

Kruisteken

“Als kind was ik heel vaak bij mijn grootmoeder. Ik herinner me dat we elke zondag gingen eten. Elke zondag dezelfde kost – rotigebraad met goe veel sjalotten –, elke zondag iedereen op zijn vaste plek aan tafel. Vanop mijn stoel zag ik altijd dit kruisteken boven de deur hangen. Voor mij is het onlosmakelijk met mijn grootmoeder verbonden. Het was dan ook een van de eerste zaken die ik meenam na haar overlijden. Ook hier thuis kreeg het kruisje een prominente plaats. Het staat op de schouw en als ik er langskom, sta ik altijd even stil. Letterlijk en figuurlijk.”

Cartoon

“Een van mijn beste vriendinnen is cartooniste (Laura Janssens, bekend als Niet Nu Laura, red.). Na een voorstelling krijg ik vaak bloemen, maar zij gaf mij dit: een portret van mezelf. Ze maakte de schets achteloos op een kladblad op de trein, maar ik heb hem ingelijst. Dat is voor mij een symbool voor onze vriendschap.”

LP van Louis Neefs

“De plaat van Louis Neefs tikte ik op de kop op een rommelmarkt en hangt ondertussen met haken en ogen aan elkaar. Maar het is wel een symbool voor mijn kindertijd. In oma’s café stond achteraan een jukebox. Het betaalsysteem was er uitgehaald, dus ik kon er naar hartenlust experimenteren met muziek. De plaatjes die ik er als kind draaide, zijn niet te tellen, maar ik eindigde steevast bij hetzelfde repertoire. ‘Margrietje’, van Louis Neefs, een nummer dat ook op deze LP te vinden is, was er een van. Leg ik die plaat op, dan komen de warme herinneringen aan mijn kindertijd weer boven. Dat ik niet naar het verleden kijk, zoals ik eerder zei, is daarom misschien toch niet 100% waar. Soms kan ik best nostalgisch zijn.” (glimlacht)

Schelp

“Toen ik met Don Giovanni van Mozart op tournee was – mijn eerste grote productie ooit – gingen we met de volledige ploeg wandelen op het strand op een eilandje bij Portugal. De bassist van onze ploeg raapte deze schelp op en gaf ze mij. Een simpel, maar betekenisvol gebaar. Voor mij staat de schelp voor de hechte band die je tijdens zo’n productie opbouwt. Elke productie opnieuw word je een soort van familie met de mensen met wie je zo nauw samenwerkt. Na zo’n intense periode van samenwerken scheiden de wegen vaak weer en wordt plaatsgemaakt voor nieuwe projecten en nieuwe mensen. Daar heb ik het niet moeilijk mee, want het leert je de momenten waarop je samen bent des te waardevoller inschatten.”

Ring

“Vijf jaar geleden was een keerpunt voor mij. Op een week tijd stond mijn hele leven op losse schroeven. Mijn verloving werd verbroken, mijn vader werd ernstig ziek, mijn interimjob liep ten einde… Kortom, ik had geen zekerheden meer en moest het alleen zien te rooien. Toen kwam de klik: ik hoefde helemaal niet afhankelijk te zijn van anderen voor mijn eigen geluk. Of hoefde niet te wachten op een man om mij een ring te geven. Dus kocht ik er een voor mezelf. Hoewel ik anders nooit juwelen draag, heb ik deze ring nog geen dag uitgedaan.”

Tekst: Maud Vanmeerhaeghe – Foto’s: Thomas De Boever

Eerder sprak NotaBene, het magazine van Notaris.be, ook met: 

Ish Ait Hamou

Dominique Persoone

Barbara Sarafian

Sepideh Sedaghatnia

Jan Hautekiet